محبوبین الهی

2- افعال انسان

مبنای نظام زندگی بر اصل «علت و معلول» و «عمل و عکس العمل» استوار است و مجموعه فعالیتهای ما دارای سه اثر خواهد بود:
الف ـ اثر شرعی: آنگاه که با انجام احسان به همنوعان و یا تلاوت قرآن کار پسندیده ای انجام دادیم و یا آنکه با سخن ناپسندی، قلبی را رنجاندیم، پاداش اعمالمان در آخرت، اثر شرعی فعالیتهای ما خواهد بود.
ب ـ اثر قانونی: تشویقها و تنبیه هایی که در جامعه وجود دارد که گاه به سربلندی و یا سرافکندگی می انجامد، نمودهای این اثر است.
ج ـ اثر تکوینی: تأثیر وجودی و ذاتی عمل انسان که در جسم و جان او تأثیر می گذارد، ویژگی این اثر است، چه آنکه اثر شرعی بر عمل او وجود داشته و به پاداش یا مجازات خود برسد یا آنکه با ریا پاداش خود را ضایع و با توبه، لطف خداوند را به سوی خود جلب کند و از عذاب اخروی برهد.
همچون کسی که از سر جهالت و نادانی مرتکب عمل زشتی چون شرابخواری شده است و پس از آگاهی از کرده خویش نادم گشته، با توبه تمامی عذابهای سرای آخرت را از خود دور کرده است، حال چنین شخصی از آثار سوء و ضررهای جسمی و روحی شراب نیز ایمن خواهد بود؟! هرگز. زیرا آثار وضعی و تکوینی عمل باقی است. گرچه خداوند قادر است و توانایی محو آن آثار را دارد و خداوند عالم است و به آثار سوء عمل گذشته او آگاهی دارد اما نظام هستی بر اساس عمل و عکس العمل و علت و معلول استوار است و اگر یکایک این آثار و پدیده ها برداشته شود، مجموعه قوانین آفرینش به هم خورده و تمامی هستی دچار هرج و مرج می شود.
ازديدگاه جهان بيني قرآني افعال نيك وبد انسانها در پاره اي از حوادث تلخ وشيرين طبيعي مؤثر مي باشد. قرآن در رابطه با نقش افعال نيك در فزوني نعمت ها مي فرمايد:« و اگر اهل شهرها ايمان آورده و تقوا پيشه مي كردند، بركاتي از آسمان و زمين به رويشان مي گشوديم، …» (اعراف،96) ونيز مي فرمايد:« … اگر واقعا سپاسگزاري كنيد، البته نعمت شما را افزون خواهم كرد … » (ابراهيم،7) ونيز مي فرمايد:« پس گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهيد كه اوقطعا آمرزنده است، تا بر شما از آسمان باران پي در پي فرستد، وشما را به اموال و پسران مدد كند، وبرايتان باغ ها قرار دهد ونهرها پديد آورد ( نوح، 12-10)
خداوند متعال در مورد تأثير كارهاي بد در پيدايش بلاها و مصایب چنین می فرماید:
و هر [گونه] مصیبتی به شما برسد به سبب دستاورد خود شماست، و [خدا] از بسیاری درمی گذرد. (شوری، 30)
اين آيه به خوبي نشان مي دهد مصائبي كه دامنگير انسان مي شود يك نوع مجازات الهي وهشدار است( هرچند استثنائاتي دارد كه بعد به آن اشاره خواهد شد) وبه اين ترتيب يكي از فلسفه هاي حوادث دردناك ومشكلات زندگي روشن مي شود.
امام علی(ع) در حدیثی از رسول خدا(ص)، تفسیر این آیه (و ما اصابکم من مُصیبة …) را اینچنین فرمود:
«این آیه، بهترین آیه در قرآن مجید است. ای علی! هر خراشی که از چوبی بر تن انسان وارد می شود، و هر لغزش قدمی، بر اثر گناهی است که از او سرزده و آنچه خداوند در دنیا عفو می کند گرامی تر از آن است که (در قیامت) در آن تجدید نظر فرماید و آنچه را که در این دنیا عقوبت نموده، عادل تر از آن است که در آخرت بار دیگر کیفر دهد.» (آیت الله مکارم شیرازی و ديگران، 1374، ج20، ص440) به اين ترتيب اينگونه مصائب علاوه بر اينكه بار انسان را سبك مي كند او را نسبت به آينده كنترل خواهد كرد.