محبوبین الهی

1- اصل سهولت

   بررسي قوانين شريعت به وي‍‍‍ژه آيات نشان مي دهد كه اصل اولي در دستورات دين بر آسان گرفتن است؛ يعني نگاه دين به جامعه و كلية امور، نگاه خوش بينانه و براي آسان كردن زندگي است. قرآن مي گويد: « خداوند براي شما آساني را مي خواهد نه دشواري را.»[1] « خداوند(دستورالعمل) دشواري را براي شما در دين قرار نمي دهد.» [2] بنابراين نبايد نسبت به كودكان و نوجوانان در امور ديني سختگيري نمود؛ زيرا كه نشاط در عبادت يكي از الزامات عبادت است.حضرت علي(عليه السلام) مي فرمايد[3]: « قليلٌ تدومُ عليهِ ارجي مِنْ كثيرِ مملول منه»  كاراندكي كه ادامه يابد، از كار بسياري كه از آن به ستوه آيي اميدوار كننده تر است. اگر این موضوع نباشد برنامه تربیتی موفق نخواهد بود. سیره ائمه (عليه السلام) هم ابتدا بر آسان گیری بود. آنان به فرزندانشان دستور می دادند نماز مغرب و عشاء و نیز ظهر عصر را با هم بخوانند؛ با این که بزرگسالان این نمازها را در چهار وقت جداگانه می خواندند.

امام صادق (عليه السلام) می فرماید: « در سنین جوانی در عبادت سخت کوش بودم. پدرم به من فرمود: فرزندم کمتر از اینکه ازتو می بینم عبادت کن، زیرا وقتی خداوند بنده ای را دوست بدارد به کم هم از اوراضی می شود.»[4]

پس ائمه معصومین (علیهم السلام) از افراط و تفریط فرزندان خود در عبادت جلوگیری می کردند و روش معتدل را به آنان ارائه می کردند. آنها با آسان نشان دادن دین و سهل گیری در عبادت موجبات گرایش هر چه بیشتر آنان به عبادت را فراهم می آوردند.

[1] - « يُريدُ اللهُ بكم اليسر و لا يُريدُ بِكُمُ الْعُسر» (بقره، آيه 185)
[2] - مايُريدُ اللهُ ليجْعل عَلَيكُم مِن حَرَج»( مائده، آيه6)
[3] - بحار الانوار،ج 68،ص 218
[4] -«اجْتَهَدْتُ فِی الْعِبادَةِ وَ اَنَا شابِّ فَقالَ لی أَبی: یا بُنَیَّ دُونَ ما اَراکَ تَصْنَعُ، فَاِنَّ الله اِذا أَحَبَّ عَبْداً رَضِیَ مِنْهُ بِالْیَسیرِ» الكافي، ج2،ص87

14- احترام به قانون

قوانين ومقرراتي كه درخانه، مدرسه و اجتماعات ديگر براي برقراري نظم وانضباط وضع مي شوند لازم الاجرا بوده وهمه بايد به آن احترام بگذارند. مادر بايد از همان اوان كودكي به فرزند خود آموزش دهد كه به قوانين حاكم در منزل احترام بگذارد وآنها را رعايت كند و به تبع آن هرگاه فرزند وارد اجتماع شود به قوانين احترام خواهد گذاشت. ( مانند قوانين آموزشي وانضباطي مدرسه، قوانين راهنمايي ورانندگي، قوانين استفاده از كتابخانه ها، قوانين ادارات و ارگانهاي مختلف و . . . )

13- مسئوليت پذيري كودكان

دوران خردسالي، بهترين زمان براي آموزش مسئوليت پذيري است؛ چرا كه كودك به طور فطري به كار وفعاليت علاقه دارد وبرايش لذّت بخش است واحساس مهم بودن را در او بر مي انگيزد. افزون بر اين، روحية استقلال طلبي وخود اتكايي كودك مي تواند والدين را در اين امر كمك كند. شما مي توانيد با توجه به سنّ فرزند خود، اموري را به او واگذاريد تا به مرور به انجام كارهاي شخصي وانجام مسئوليت هاي واگذار شده عادت كند.

 كودكان نوپا به جمع وجور كردن لباس ها، قرار دادن لباس هاي كثيف در سبد مخصوص، ريختن زباله ها در سطل زباله و … علاقه دارند. كودكان 2 ساله مي توانند جوراب ها را جفت، ولباس ها را مرتب كنند. كودكان 3و4 ساله دوست دارند غذايشان را خودشان بخورند ولباس ها و كفش هايشان را خود بپوشند. كودكان 5 ساله مايلند ميز غذا يا سفره را بچينند؛ كشوها و رختخواب را مرتّب كنند؛ البته مقصود از چيدن ميز ويا سفره، حمل ونقل ظرف هاي داغ و غذا يا اشياي خطرناك مانند چاقو يا ظرف هاي قابل شكستن نيست. كودكان 6 ساله دوست دارند و مي توانند نيازمندي هاي اوّليه منزل(نان، سبزي، ماست و… ) را با فرض مصونيت از خطرها انجام دهند. كودكان سنين بالاتر، شيفته پذيرش مسئوليت هاي مهمتر هستند. اموري از قبيل تعمير وسايل، محاسبة سندها، شست و شوي ماشين، بازنويسي مطالب، تصحيح ورقه و … وآشپزي و خياطي(دختران)، در ايجاد روحية مسئوليت پذيري آنان بسيار مؤثر است.[1]

[1] - حسين دهنوی، نسيم مهر، ج1،ص 162

12- انضباط کودکان

بی شک، یکی از وظایف مهم مادران در تربیت فرزندان آموزش نظم، انضباط و مقررات و قواعد مختلف زندگی است تا فرزند بتواند براساس آن، زندگی حال وآینده خود را سروسامان دهد. این نظم و انضباط در همه امور زندگی ضروری است. در امر تغذیه، نظافت، کار، خواب، استراحت و…  . [1]

ایجاد انضباط در کودک از همان ابتدای تولد باید آغاز شود و به مرور زمان و با توجه به رشد سنی او ادامه یابد. انتظار انضباط در دورة نوجوانی بدون توجه به دوران کودکی، انتظار بجایی نیست؛ زیرا درخت را تا زمانی که نهال است می توان به دلخواه شکل داد، و اگر کودک، به بی انضباطی عادت کند، تغییر رفتار، بسیار مشکل است.

آموزش انضباط به کودک زیر یک سال، غیر مستقیم انجام می شود. اگر مادر، نظم را در شیردادن، خواباندن، بیدار کردن، ترو خشک کردن نوزاد رعایت کند، در ضمیر ناخودآگاه او اثر خواهد گذاشت. در سنین بالاتر از یک سال، آموزش به طور مستقیم( آموزش کلامی) و با القای غیر مستقیم، یعنی روش الگویی و ابزار هنری(داستان، شعر، نمایشنامه، فیلم، کارتون، خاطره و … .) انجام می شود.[2]

[1] - داود حسینی،روابط سالم در خانواده،ص137.
[2] -  حسين دهنوی، نسيم مهر، ج1،ص 33

اسلام علیک یا علی بن ابیطالب